HỢP ĐỒNG HOÁN ĐỔI (SWAP CONTRACT)
I/Khái niệm, định nghĩa của hợp đồng hoán đổi
Hợp đồng hoán đổi (Swap Contract) là một loại hợp đồng phái sinh mà hai bên đồng ý hoán đổi dòng tiền phụ thuộc vào các chỉ số giá của hàng hóa cơ sở.
Trong tài chính, Swap contract (hợp đồng hoán đổi) là công cụ tài chính phái sinh. Trong đó, hai bên sẽ thực hiện trao đổi một dòng tiền này (Cash Flow) để lấy một dòng tiền khác của bên kia. Những dòng tiền này được gọi là các nhánh của hoán đổi (Leg), và được tính bằng cách dựa trên giá trị nguyên tắc danh nghĩa, hay nói cách khác các bên tham gia hợp đồng thống nhất với nhau về mặt ý chí, tự nguyện và bình đẳng kho khi ký kết hợp đồng.
Các hợp đồng hoán đổi thường được dùng để phòng ngừa rủi ro tài chính ( như rủi ro lãi suất, rủi ro tỷ giá, rủi ro giá cổ phiếu), nhằm để hưởng các ưu đãi dành cho các công ty trong nước, hoặc nhằm mục đích đầu cơ
II/ Các loại hợp đồng hoán đổi
1. Hợp đồng hoán đổi lãi xuất
Hợp đồng hoán đổi lãi xuất là một hợp đồng phái sinh mà theo đó một bên trao đổi dòng lãi xuất này để lấy dòng tiền mặt của một bên khác.
2. Hợp đồng hoán đổi tiền tệ
Là một hợp đồng trao đổi ngoại tệ. Theo đó hai bên sẽ thực hiện việc trao đổi khoản tiền gốc và lãi cố định của một khoản vay để lấy về khoản gốc và lãi cố định tương đương một khoản vay của một đồng tiền cụ thể khác.
3. Hợp đồng hoán đổi tín dụng
Là một hợp đồng phái sinh tín dụng mà theo đó bên mua sẽ thanh toán một khoản tiền định kỳ cho bên bán, đổi lại họ sẽ nhận được khoản bồi thường nếu công cụ tài chính cơ sở bị mất khả năng thanh toán.
4. Hợp đồng hoán đổi hàng hóa
Là một thỏa thuận mà theo đó giá thả nổi của hàng hóa (giao hàng ngay) được trao đổi lấy giá cố định trong một khoản thời gian xác định.
5. Hợp đồng hoán đổi chứng khoán vốn
Là một hợp đồng hoán đổi mà tổ hợp các dòng tiền được thỏa thuận trao đổi giữa hai bên vào một ngày xác định trong tương lai.
III/ Các đặc điểm cơ bản của hợp đồng hoán đổi
+ Hợp đồng hoán đổi không có bất kỳ lượng hàng hóa nào được trao đổi trong suốt quá trình “giao dịch hoán đổi” thay vào đó tiền sẽ được trao đổi
+Trong giao dịch hoán đổi hàng hóa, dòng tiền được trao đổi phụ thuộc vào giá ( thả nổi/ thị trường/ giao ngay) của hàng hóa cơ sở
+ Giao dịch hoán đổi hàng hóa chủ yếu được giao dịch trên thị trường OTC, các điều khoản của hợp đồng được thiết kế linh hoạt để phù hợp với nhu cầu cụ thể của các bên.
+ Thông thường các giao dịch được tạo ra bởi các công ty dịch vụ tài chính
IV/ Mục đích và cơ chế của hợp đồng hoán đổi
Hợp đồng hoán đổi thường được dùng để phòng ngừa các rủi ro tài chính cho chủ thể tham gia hợp đồng do sự biến động của yếu tố thị trường như lãi suất, tỷ giá, giá cổ phiếu, …, để hưởng các ưu đãi dành cho các công ty trong nước hoặc dùng để nhằm mục đích đầu cơ.
Các hợp đồng hoán đổi thường được giao dịch bên ngoài các thị trường tập trung và thường có sự tham gia của một định chế tài chính trung gian, được gọi là tổ chức kinh doanh hợp đồng hóa đổi như nhà tạo lập thị trường, ngân hàng thương mại.
Các tổ chức này đóng vai trò đứng giữa, kết nối hai bên sử dụng cuối cùng và là các đối tác của hợp đồng giao dịch hoán đổi hưởng lợi từ chênh lệch giữa giá chào mua và giá chào bán mà họ đưa ra cho các bên nhằm xác định luồng tiền của hợp đồng.
Cách duy nhất để các chủ thể tham gia hợp đồng hoán đổi thoát ra khỏi hợp đồng này là thỏa thuận song phương với bên còn lại cùng hủy hợp đồng hoặc bằng cách chuyển nhượng cho bên thứ ba với điều kiện được đồng ý của phía đối tác.
