HỢP ĐỒNG TƯƠNG LAI
I/ Khái niệm Hợp đồng Tương lai
Hợp đồng tương lai là hợp đồng trao đổi mua bán một khối lượng hàng, mức giá xác định tại thời điểm ký kết hợp đồng và việc giao nhận hàng được thể hiện trong tương lai.
- Ví dụ: Công ty A ký hợp đồng tương lai bán cho công ty B 200 000 thùng dầu vào tháng 05/2019 theo giá 1.500.000 đ/thùng. Đến tháng 9/2019, nếu giá dầu tăng 2.000.000 đ/ thùng thì sẽ có hai phương án cho công ty A như sau: Hoặc là A sẽ giao cho B 200 000 thùng dầu với giá 1.500.000 đ/thùng hoặc công ty A sẽ không bán dầu cho công ty B mà thanh toán theo chênh lệch thoả thuận ban đầu cho công ty B với số tiền:
500.000 x 200.000=100.000.000.000 đ
II/ Một số thuật ngữ khác
| Khái niệm | Giải thích |
| Tài sản cơ sở | Đối tượng chính được thỏa thuận giá, giao dịch mua – bán trong hợp đồng phái sinh. |
| Ký quỹ | Là khoản tiền đặt cọc khi giao dịch chứng khoán phái sinh, nhằm đảm bảo khả năng thanh toán hợp đồng của hai bên. |
| Vị thế | Trạng thái giao dịch và khối lượng của hợp đồng phái sinh mà nhà đầu tư đang nắm giữ. |
| Đóng vị thế | Hoạt động mở một vị thế đối ứng với vị thế hiện tại đang nắm giữ và ngày đáo hạn. |
| Giá thanh toán cuối ngày | Mức giá để tính toán giá trị lỗ hoặc lãi phát sinh trong ngày của hợp đồng. |
| Giá thanh toán cuối cùng | Mức giá tài sản cơ sở được xác định vào ngày giao dịch cuối cùng. Đồng thời có tác dụng tính toán giá trị lỗ hoặc lãi phát sinh trong ngày giao dịch cuối cùng của hợp đồng phái sinh. |
| Hệ số nhân hợp đồng | Hệ số giúp quy đổi giá trị hợp đồng thành tiền. |
| Khối lượng mở | Số lượng hợp đồng tương lai phái sinh của một loại chứng khoán phái sinh, cùng tồn tại trong một thời điểm. |
III/ Đặc điểm của Hợp đồng Tương Lai
Để sử dụng công cụ hàng hóa phái sinh hiệu quả, nhà đầu tư cần hiểu rõ về đặc điểm của hợp đồng tương lai:
a.Tính chuẩn hóa: Hợp đồng tương lai là sản phẩm tài chính được niêm yết và giao dịch trên sở giao dịch hàng hóa phái sinh. Các điều khoản hợp đồng tương lai đều được chuẩn hóa, quy định chi tiết như: loại tài sản, chất lượng tài sản, quy mô hợp đồng, cách thức thanh toán…
b.Bù trừ và ký quỹ: Ký quỹ là hoạt động bắt buộc là biện pháp đảm bảo nghĩa vụ thanh toán của cả hai bên mua và bán, đúng cam kết hợp đồng. Trung tâm quản lý sẽ tiến hành hạch toán giá, sau đó yêu cầu bù trừ hoặc thanh toán hàng ngày, theo giá trị thực tế.
c.Dễ đóng vị thế: Nhà đầu tư có thể đóng vị thế bất cứ lúc nào, bằng cách tham gia vị thế ngược của hợp đồng tương lai tương tự.
d.Đòn bẩy tài chính: Mang lại khả năng thu lại lợi nhuận lớn cho nhà đầu tư tham gia hợp đồng tương lai. Với hiệu ứng đòn bẩy tài chính, mức sinh lời từ hợp đồng tương lai thường cao hơn đầu tư thị trường tài sản cơ sở.
e.Tính thanh khoản cao: Nhà đầu tư dễ dàng bán hoặc mua hợp đồng tương lai khi biết trước 1 số điều khoản cụ thể trong hợp đồng.
f.Tính an toàn cao, rủi ro thấp: Cả hai bên mua bán hợp đồng đều bị ràng buộc bởi những quy định, quyền và nghĩa vụ cụ thể.
IV/ Vai trò của Hộp đồng Tương lai
Hợp đồng tương lai không chỉ giúp người nông dân, thương nhân, doanh nghiệp xuất khẩu hàng hóa giảm thiểu rủi ro biến động giá một cách hiệu quả, bảo toàn vốn và lợi nhuận giao dịch, không tốn thời gian lưu kho, chi phí cất giữ và bảo quản hàng hóa.
Lợi ích của hợp đồng tương lai
– Hợp đồng tương lai là công cụ phái sinh có tính thanh khoản cao khiến cho việc đóng, mở vị thế có thể thực hiện dễ dàng.
– Nếu so sánh với hoạt động đầu tư trên thị trường tài sản cơ sở thì HĐTL đem lại cơ hội kiếm lợi nhuận với yêu cầu thấp hơn về vốn, hay là gia tăng mức sinh lời với cùng một quy mô vốn đầu tư (hiệu ứng đòn bẩy tài chính).
– HĐTL giúp các cá nhân và tổ chức quản lý rủi ro biến động giá một cách hiệu quả, giảm bớt thua lỗ do biến động giá của các tài sản, hàng hóa trên thị trường gây ra.
– HĐTL giúp các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh kiểm soát nhằm ổn định các luồng tiền vào, luồng tiền ra và lợi nhuận.
Nhược điểm của hợp đồng tương lai
– Tính không linh hoạt. Vì HĐTL có tính chuẩn hóa cao, các điều khoản (như thời gian đáo hạn, số lượng tài sản, quy mô hợp đồng,…) được thiết kế thống nhất theo quy định của Sở giao dịch nên không thể đáp ứng được các nhu cầu có tính cá biệt.
– Mức độ đòn bẩy cao tiềm ẩn rủi ro thua lỗ cao cho người sử dụng, đặc biệt với những người có mục tiêu đầu tư kiếm lợi nhuận.
– Khi sử dụng HĐTL để phòng ngừa rủi ro thì khả năng tận dụng những biến động có lợi của thị trường bị hạn chế.
– Rủi ro chênh lệch cơ bản, tứcchênh lệch giữa giá HĐTL và giá thị trường của tài sản cơ sở vẫn tồn tại và có thể ảnh hưởng đến kết quả thực hiện chiến lược của người sử dụng công cụ.
